Oké, dus positieve gedachten kunnen helpend zijn. Maar heel eerlijk? De overkill (wat mij betreft) aan dit soort positieve psychologie of spiritualiteit brengt me regelmatig in een soort vechtmodus. Nee, niet de vechten als in ‘vluchten-vechten-bevriezen’, maar een opstandige vechtmodus vanuit ergens ver in de dieptes in mij.
Nu heeft deze vechtmodus 2 bronnen besef ik:
- Ik vind het hoogst irritant dat er zo gepusht wordt naar positieve gedachtes en gevoelens. Ik besta voor een (misschien wel even groot) deel ook uit negatieve gevoelens en gedachtes; en deze willen er óók zijn!
- Ik vind het verbazingwekkend dat de gangbare norm hierin lijkt geworden dat gedachten je gevoel beïnvloeden, en dat daar dan een punt volgt. Terwijl gevoelens óók (misschien wel juist!) je gedachten beïnvloeden èn je gedrag!
Je leest wellicht mijn irritatie en soort van persoonlijke urgentie in en achter mijn woorden. Of misschien niet, maar geloof me, die ìs er! Ik zal even ademhalen en proberen wat te minderen hierin, en dan ingaan op een vraag die bij mijn bron 2 hoort: “Wat is nu belangrijker en bepalender wanneer je jezelf wilt beïnvloeden: gaat het nou om de gedachte òf het gevoel?”
Het al-oude G-schema (en dus wellicht aan vernieuwing toe..)
In de wereld van coaches, psychologen, ‘persoonlijke ontwikkeling’ en ‘mindset’ en dergelijke, worden gedachten vaak als ingang gebruikt om mensen mee te nemen naar een (meer) positieve houding in zichzelf. Een voorbeeld daarvan is het ‘G-schema’, een tool gebaseerd op het idee dat een Gedachte een gevoel oproept, een Gevoel vervolgens tot bepaald Gedrag leidt, en dit vervolgens een bepaald Gevolg heeft. Dus kort-door-de-bocht: kies een andere gedachte in dezelfde situatie, ervaar daardoor een ander gevoel, zie jezelf ander gedrag vertonen, en de uitkomst in dezelfde situatie is anders (‘positiever’ wanneer je daar voor gaat).
‘Gedachte → Gevoel → Gedrag → Gevolg’
Goed, maar wat nu wanneer je niet in je hoofd leeft? Wat nu wanneer je eerst je gevoel induikt, zodra iemand je vraagt ‘Hoe gaat het?’. Sterker nog, wat nu (en er zijn er een heleboel, naast mij, die dat doen) wanneer je zelfs éérst je gevoel induikt bij de vraag ‘Wat dènk je?’…
Begint het rijtje G’s dan nog steeds met een gedachte? Of geeft de duik naar het gevoel aan dat het eigenlijke begin (dan) in het gevoel ligt?
Dat je bij het werken met bijvoorbeeld dit G-schema (maar ook met ‘positief denken’, ‘mindset’ e.d.) een flexibele houding mag aannemen in de volgorde rondom gedachte & gevoel is voor mij evident. Het is maar net waar bij iemand de hoofdingang tot ‘ervaren’ en ‘bewustwording’ ligt; en dit kan per situatie ook nog verschillen. Ben je je eerder bewust van een gedachte? Of ben je je eerder bewust van een gevoel?
Een voorbeeld van een gevoel vóór een gedachte..
Laat ik een zo simpel mogelijk voorbeeld nemen, één waar iedereen wel iets bij ervaart. Stel je hebt ‘weerstand of geen zin om iets te doen’, en er is een goede reden om het wèl te willen doen. Jezelf kunnen beïnvloeden naar ‘het wèl gaan doen’ zou handig en helpend voor jou zijn. Een mooi moment volgens velen om via je gedachten jezelf, je gedrag en de situatie te beïnvloeden.
Maar, ligt de ‘weerstand’ of het ‘geen zin hebben’ aan een gedachte of aan een mindset? Gaat het anders worden wanneer je bewust een gedachte gaat denken richting het ‘wèl zin hebben’? Pak je het dan bij de bron aan? Of ga je dan over je grenzen? Ga je dan voorbij aan belangrijke andere kanten en lagen die verbonden zijn aan deze ene gedachte?
Waar ligt nu de bron van dit ‘geen zin hebben’? Het is voor mij zó duidelijk dat het hier start met een GEVOEL dat ik er verder eigenlijk niet eens op in wil hoeven gaan. De gedachte ‘Ik heb geen zin’, dat is toch niet eerst een gedachte wat vervolgens tot een bepaald gevoel leidt? Dat is toch een in-woorden-vervatte-bewustwording van iets dat je voelt?! Ah ja, daar is die vechtmodus weer, wacht even, even ademhalen..
Natúúrlijk kun je er heel genuanceerd en helpend mee werken, met gedachten èn gevoel. Bijvoorbeeld door eerst te kijken naar wat voel je, wat ervaar je daarin nu eigenlijk als probleem en welke gedachte hoort dáár bij. Door daar wat langer bij stil te staan kun je bijvoorbeeld uitkomen bij de belemmerende gedachte “Ik heb geen zin; en ik vind dat ik eigenlijk wèl zin moet hebben, want..” Daar een andere, meer helpende gedachte bij zoeken kan heel verhelderend zijn. Maar weet je? Daar kom je dus juist vaak pas achter wanneer je wat langer stilstaat en even de tijd neemt om te voelen. Te voelen ‘wat speelt hier nu allemaal?’
Denken en zeggen dat je ‘er zin in hebt’ terwijl je dit niet voelt, heeft geen zin.., of in ieder geval máákt geen zin.
Het gaat me er wèl om dat gedachten vaak vóórtkomen uit gevoel! En dat dàt, met alle nadruk op ons denkende hoofd, vaak vergeten wordt. Besef bovendien dat een ‘bewust-geworden’ gedachte een ‘met-woorden-gedachte’ gedachte is. Dit betekent dat een gedachte altijd maar een kleine afspiegeling is van het oorspronkelijke gevoel.
Een nieuwe gedachte zònder gevoel, doet het niet…
Kern in het gebruik van het G-schema en in de positieve psychologie en dat soort dingen, en kern in het gebruik van een (meer) positieve gedachte IS.. dat je het moet voelen. Een nieuwe gedachte zònder gevoel doet het niet. Die kun je wel meevoelen toch? Ook wanneer je niet gevoelig bent. Denken en zeggen dat je ‘er zin in hebt’ terwijl je dit niet voelt, heeft geen zin.., of in ieder geval máákt geen zin.
De wereld ziet er anders uit wanneer je een verschuiving maakt in je gevoel. Wanneer jij je meer ontspannen voelt ziet de wereld er meer ontspannen uit. Wanneer jij je boos voelt tijdens het uitspreken van een ‘nee’, komt deze heel anders over dan wanneer je een neutrale ‘nee’ uitspreekt.
Maar óók: wanneer jij heel hard positief denkt, en het tegelijkertijd niet echt voelt.. gebeurt er niets.
En wat dan.., want dan houdt de werking van positief denken gewoon op.
Sterker nog, de kracht die velen nu aan het ‘denken’ geven houdt dan op.
Dan blijkt dat de kracht van je gevoel op dat moment sterker is.
Kun je dit afronden naar een soort logisch einde Marriët? (het liefst ook een beetje positief!)
Euh ja, dus:
- Bewuste gedachten kunnen je gevoel en gedrag beïnvloeden.
- Je gevoel beïnvloedt je gedachten.
- Je gevoel is de bepalende factor in de werkelijke uitwerking op je gedrag.
- De handigste ingang (gedachte of gevoel) hangt af van de situatie of het onderwerp, maar zeker óók van de ingang die jou het meest eigen is *.
Los van waar jouw bewustzijn zich het meest bewust van is of via welke ingang jouw bewustzijn het makkelijkst bewust wordt (gedachten en/of gevoelens), wil ik je dit graag meegeven:
Zet je gedachten niet vanzelfsprekend op een voetstuk. Besef dat het uiteindelijk niet gaat om de gedachte, maar om het gevoel. Helpt positief denken niet echt? Ga naar je gevoel! Ben je een ‘voeler’? Betrek je gevoel bij het vormen van, en spelen met, ‘gedachten’!
En punt 1 dan, van mijn 2 bronnen achter mijn ‘vechtmodus’ rondom dit onderwerp? Over de ‘tendens’ en ‘hang’ naar positieve gedachten en gevoelens? Daar kom ik een volgende keer misschien nog wel op terug.
Oké, haal nu even adem,.. ja jij! Haal nu even adem, je bent oké! Wat je hier ook bij denkt of voelt..
Liefs Marriët
(* Mijn irritatie en persoonlijke urgentie welke je in dit stuk leest houdt verband met mijn eigen natuurlijk ingang: ik ervaar het leven sterk via het gevoel. Ik herken me bijvoorbeeld in de aangeboren eigenschap Hoogsensitief (HSP), en hierdoor ‘pas’ ik vaak niet (zoals in een G-schema, of andere handig bedachte tools, structuren en dingen, bedacht door en voor ‘hoofd-mensen’). Bovendien zijn er veel mensen die zó hard langs hun gevoel leven, dat ik geen verbinding met ze kan maken op een manier die mij past. Dat gemis is deel van mijn persoonlijke urgentie àchter dit schrijven en onderstroom in mijn werk: mensen contact laten maken met hun gevoel.)